1966 yılında Balıkesir Avşa Adası Yiğitler Köyünde doğdu. İlk ve orta öğrenimini İstanbulda tamamladı. 1985 yılında İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sağlık Koleji Fizyoterapist Bölümünden mezun oldu. 1985-1989 yılları arasında Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Fizik Tedavi Kliniğinde Fizyoterapist olarak görev yaptı. 1989 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Türk Halk Oyunları Bölümüne girdi ve 1994 yılında bölüm birincisi olarak mezun oldu.
1995 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Müziği Devlet Konservatuarı Türk Halk Oyunları Bölümünde Araştırma Görevlisi olarak göreve başladı. Yüksek lisans eğitimini 1996 yılında İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Musiki Sanat Dalı Türk Halk Oyunları Alanında Halk Oyunlarının Sahnelenmesinde Dekor-Kostüm Tasarım ve Uygulama Yöntemi Üzerine Bir Çalışma konulu teziyle bitirdi. Sanatta Yeterlik derecesini ise yine aynı enstitüde Türk Halk Oyunlarında Kullanılan Temel Hareketlerin Tespiti ve Anatomik Analizi konulu teziyle 2002 yılında tamamladı. 1995 yılından 2004 yılına kadar İTÜ TMDK Türk Halk Oyunları Bölümünde Araştırma Görevlisi olarak görevine devam etti. 2005 yılında Sahne Sanatları alanında Doçent unvanı aldı.
2005 yılından bu yana İTÜ TMDK Türk Halk Oyunları Bölüm Başkanı ve Türk Halk Oyunları Anasanat Dalı Başkanı olarak görevini sürdürmektedir. Türk Halk Oyunları Bölümünde Hareket Anatomisi, Halk Oyunları Bilgisi, Oyun Analizi, Dans Terapi ve Koreografi derslerini vermeye devam eden Nihal Ötkenin ulusal ve uluslararası dergilerde Halkbilimi ve Halk Oyunlarını farklı açılardan ele alan çeşitli makaleleri yayımlanmıştır.