Gao Xingjian

Kapat

---

  Xingjian, Çin-Japon Savaşı'nın en şiddetli günlerinin yaşandığı bir sırada, Doğu Çin'in Ciangşi Eyaleti'nde, Ganzhou'da doğdu. Günümüzde Çin Halk Cumhuriyeti olarak anılan ülkesinin başkenti Pekin'de ilk, orta ve yükseköğrenimini tamamlayarak 1962'de Pekin Yabancı Diller Enstitüsü'nün Fransızca bölümünden mezun oldu. Sekiz yıl boyunca çevirmenlik yapan Gao, Çin Komünist Partisi'nin 1966-1976 yılları arasında uyguladığı "Kültür Devrimi" sırasında beş yıllığına "tarım işlerinde çalışmak üzere" kırsal bölgeye gönderildi.

  

  Bu dönemde, çocukluğundan beri tuttuğu günlükler de içinde olmak üzere, on tiyatro oyunu, bir roman ve çok sayıda şiirini yok etmek zorunda kaldı. "Proleterleşme süreci"ni tamamlayan Gao, çevirmen ihtiyacı doğduğu için tekrar Pekin'e çağrıldı. Bu arada edebiyat dergilerinde denemeleri ve öyküleri de yayımlanan Gao'nun "Modern Roman Sanatı Üzerine İlk Deneme" adlı çalışması beklenmedik şiddette bir tartışmaya yol açtı. Bir yıl sonra sahnelenen ve Çin'de deneysel tiyatronun ilk örneği kabul edilen "Alarm İşareti" (Signal d'alarme) adlı tiyatro oyunu, yüzlerce kez kapalı gişe oynadı. Hakkında eleştiri yazısı yazılabilsin diye bir kez sahnelenmesine izin verilen "Otobüs Durağı" (Arrêt d'autobus) adlı tiyatro oyununu ise partinin kıdemli bir üyesi "Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşundan beri kaleme alınmış en tehlikeli metin" ilan etti.

  

  "Vahşi Adam" (L'Homme sauvage) adlı tiyatro oyunuyla (1985) yeniden tartışmaların odağına oturdu. Deutscher Akademischer Austauschdienst ve Fransız Dışişleri Bakanlığı'nın davetlisi olarak Avrupa'da sekiz ay kaldı. "Öteki Kıyı" (L'autre rive) adlı tiyatro oyunu henüz prova aşamasındayken yasaklandı (1986). Baskılardan iyice bunalan Gao, Fransız Kültür Bakanlığı'nın davetlisi olarak Paris'e gitti (1987) ve 1982'de Çin'de başladığı romanı "Ruh Dağı"nı (La Montagne de l'Ame) yazmaya koyuldu. Tian An Men olaylarının patlak verdiği sırada romanını bitiren (1989) Gao'nun, yeni yazdığı "Kaçış" (La Fuite) adlı tiyatro oyununun da Çin'de basımı yasaklandı. "Devlet düşmanı" ilan edilerek Çin Komünist Partisi'nden atılan Gao'nun pek çok eseri polisin Pekin'deki evine düzenlediği baskın sırasında yok edildi. Yazar, Fransa'nın talebini kabul etmesi üzerine politik göçmen olarak Paris'e yerleşti.

  

  1990'dan itibaren romanları Batı dillerinde yayımlanmaya, oyunları sahnelenmeye başlayan, Fransa ve Belçika'dan ödüller alan Gao, 1997'de Fransız vatandaşlığına kabul edildi. İlk baskısı, Taibei'de Fransızca yayımlanan (1998) "Ruh Dağı", Fransa'da iki yıl sonra piyasaya çıktı. İtalya'da Premio Letterario Feronia'yla ödüllendirilen roman, 2000 yılı Nobel Edebiyat Ödülü'ne layık görüldü. Ayrıca Gao, Fransa cumhurbaşkanı tarafından Chevalier de l'Ordre de Légion d'Honneur unvanıyla ödüllendirildi.