Kazak Çocuk Edebiyatı

• Yayın Hakkında
• Özellikler
• Yorumlar
• İlave Dosyalar
• Satış/Tedarik

Kapat

---

  Dünyada çocuk edebiyatı ürünleri genel olarak okul öncesi,
  okul çağı ve gençlik kitapları olmak üzere kendi içinde üç
  bölüme ayrılır. Çocuk edebiyatı hitap ettiği kesimin küçük yaş
  grupları olması sebebiyle edebi değer taşıyıp taşımama konusu
  hep tartışla gelmiştir. Çocukların ilk edebi ve estetk beğenisinin
  oluşma, gelişme temelini oluşturan ve onları hayata hazırlayan
  çocuk kitapları bireylerin kişisel gelişiminde çok önemli rol oynamaktadır.
  20 yy'ın ikinci yarısına kadar biraz görmezden gelinen,
  hatta kimi zamanmda edebiayat dışı sayılan çocuk kitapları
  birincil yetişkin edebiyatına karşı, ikincil konuma yerleştirilmiştir.
  Toplumları bireylerin oluşturduğu düşünüldüğünde her birey
  çocukluk everesinden geçip yetişkinliğe ulaşırken onun dil,
  edebiyat, estetik duygularının temelerini oluşturan çocuk edebiyatı
  ürünleri olmalıdır.
  Kazak toplumu Sovyet öncesi çocuk edebiyatı ürünleri bakımından
  folklorik çocuk ürünleri örnekleri temelinde gelişen güçlü bir geleneğe sahiptir. Özellikle hanlıklar dönemi eserlerinin
  çeşitli vesilelerle kayıt altına alınan ürünleri araçılığıyla görünür
  hale gelen eserler masal, efsane, destan, şiir, şarkı-türkü,
  halk hikâyelerinden oluşmaktadır. Bu halk edebiyatı verimleri
  sonraki dönemlerdeki edebi türlerin biçim, şekil, içerik, tema ve
  dilsel temeli olarak kabul edilip benzer formlarda ama anonim
  değil, yazarlar tarafından üretilen örneklere dönüştüğü görülür.
  Geçen asrın başına kadar sözlü edebiyat geleneğini sürdüren
  Kazak edebiyatı, 1917 Ekim Devrimiyle büyük bir değişim yaşamış,
  her şeyi resimi yoldan kayıt altına alan güçlü bir devlet oteritesi
  ve toplumsal örgütlenme modeliyle her şeye nizamat veren
  anlayış çocuk edebiyatını da düzenleme gereği duymuştur. İşte
  bu anlamda partiden gelen emir ve kararlar ile yazarlar birliğinin
  denetimiyle şekillenen bir çocuk edebiyatı yaratılmaya çalışıldığı
  görülür. Partinin ve yazarlar birliğinin çocuk kitapları yazılması
  yönünde kararlar alınması üzerine sosyalist/çağdaş Kazak çocuk
  edebiytının ilk temsilcileri eserlerini yayınlamaya başlamıştır.
  1918 yılında itibaren Kazak çocuk edebiyatı ürünlerinin tematik
  özellikleri partinin kararları ile belirlenir ve Lelinşil Kazak
  gazetsinde yayınlanır. 19 Asrın yazar çizer takımının eski yazma
  alışkanlıkları nedeniyle önce ikaz edildiği, ardından da vatan
  haini, sistem düşmanı ilan edilip cezalandırma yoluna gidilerek
  sistemin öngördüğü dil, üslup ve anlatı dışında kalan yazarlar
  şiddetli biçimde cezalandırılmıştır İlk dönem kaleme alınan
  kitaplara bakıldığında işlenen konular, yetişkinler için öngörülen
  edebiyat konuları olduğu, özelde gelecek nesilleri inşa etme
  düşüncesiyle yeni kurulan sistemin propogandası ağırlık teşkil
  etmektedir. Bu dönemde çocuk kitabı yazarlarının yukarıdan
  gelen emirleri yerine getirmek, ilk işleri çocuk kitabı yazamak
  haline gelmiştir. Yine de bu dönemde sistemli yazma mecburiyeti
  sebebiyle Kazak çocuk kitaplarında sayısal bir artış hemen
  dikkatleri çeker.
  Yirmili yıllarda temelleri atılan sosyalist çocuk edebiyatı
  gerçek verimlerini ortaya koymaya başladığı yıllarda ikinci
  dünya savaşı patlak vermiş ve Sovyet toplumu savaşın etrafında
  kenetlenerek birlik ruhu edebiyat ürünlerine de yansımış ve
  bu dönemde çok sayıda vatan, millet, savaş, barış, kahramanlık
  temaları işleyen eserler kaleme alınmıştır. İkinci dünya savaşı
  yıllarında birçok ulusal dergi ve gazete gibi çocuk dergi ve gazeteleri
  de zorunlu olarak yayınlarına ara vermiş, birçok genç yazar
  da cepheye gidip aktif olarak savaşa katılmıştır. İşte bu sebepler
  dâhilinde Kazak çocuk edebiyatı birkaç yıl da olsa duraksama yaşamış,
  sınırlı sayıda eser kaleme alınmıştır. Özellikle ellili yıllarda
  parti ve yazarlar birliğinin çocuk edebiyatını geliştirmek için
  özel kararlar alınması ve uygulamalar yapılması, yeni matbaalar
  kurulmasıyla yazarlar birliğine yeni üyelerin katılımıyla çocuk
  edebiyatında hızlı bir toparlanma görülür. Bu yeni dönemde
  yeni yazarların ortaya çıktığı, farklı yazarların kaleminden çıkan
  çocuk kitaplarının sayıca arttığı, kelitesinin de yükseldiği söylenebilir.
  Altmış-yetmişli yıllar ikinci dünya savaşını kazanmanın
  verdiği ilham ve çoşkuyla hem tematik hem de biçimsel yönde
  çocuk edebiyatı ürünleri çeşitlenip sayıca artmıştır. Çocuk kitapları
  herkesin ulaşabildiği duruma gelmiştir ki bu dönemde ilk kez resimli çocuk kitapları basılmış, çocuk edebiyatı ürünlerinin
  oyunluk yönüne vurgu yapılarak bu çucuk kitaplarından hareketle
  yazılıp okullarda, çocuk tiyatrolarında vb yerlerde oynanan
  çocuk oyunları, ortaya çıkmıştır. Bağımsızlık yıllarına kadar
  benzer toblo tekrarlanarak devam ederken seksenli yıllarda Sovyet
  sistemi çatırdamaya başlamış ve doksanların başında da sistem
  çökmüştür. Ancak bağımsızlıkla birlikte gelen yeni dönem
  ve yeni özgürlük ortamı beraberinde ülkenin başta siyasi, sosyal,
  kültürel ve ekonomik alanda büyük değişikliklere yol açmış ve
  çöken eski sistemin yerine yenisini inşa etmek hayli uzun ve meşakkatli
  bir süreçten geçerken, özellikle eskiden devletin resmi
  bir kurumu gibi çalışan ve büyük destek alan edebiyat çevresi
  derinden etkilenmiş, eski alışkanlığa bağlı olanlara göre bir başı
  boşluk doğmuştur. Sovyet dönemi yazarlarının birçoğu siyasi ve
  ekonomik sebeplerle edebiyat çevresinden uzaklaşmış, devlet işletmesi
  olan matbaalar kapanırken birçok şair ve yazar eserlerini
  bastıracak imkân ve matbaa sıkıntsı çekmeye başlamıştır. Bu durum
  bağımsızlığın hemen akabinde çocuk edebiyatı sahasında
  bir gerilemeye sebep olurken yeni eser üretimi neredeyse durma
  noktasına gelmiş, basılan kitaplarda daha çok 90'lı yıllardan önceki
  dönemlerde yazılmış olan eserlerin tekrar basımı şeklinde
  devam etmiştir.