Atmeydanı'nda Ölüm
     17. Yüzyıl İstanbul'unda Toplumsal Cinsiyet Hoşgörü ve İhtida

Kapat

---

  Marc David Baer'in çeşitli akademik dergilerde yayımlanan makalelerinden
  
  oluşan Atmeydanı'nda Ölüm, Osmanlı tarihinin kara deliği olan 17. yüzyıla
  
  odaklanıyor. Yarısı IV. Mehmed'in iktidarıyla geçen bu yüzyıl, hoşgörünün
  
  ortadan kalktığı, din içi ve dinler arası ilişkilerde şiddetin yükseldiği bir
  
  dönemdi. Baer, daha Müslüman bir toplum oluşturulması için şiddeti gerekli
  
  gören, köktendinci Kadızâdeli hareketinin bu dönemde zirveye çıkışının
  
  nedenlerine yakından bakıyor ve bu hareketin etkisi altına giren devletin
  
  yürüttüğü yaygın İslamlaştırma çabalarını farklı örnekler üzerinden ele
  
  alıyor.
  
  1660 yılında İstanbul'da, özellikle Hıristiyan ve Yahudilerin yoğun olarak yaşadığı
  
  mahalleleri etkileyen büyük yangının Osmanlı hanedanı nazarında şehrin
  
  İslamlaştırılması için bir fırsat yarattığını öne süren Baer'e göre, kadınların eski
  
  hayatlarından kurtulma şansı gibi gördükleri ihtida da bu İslamlaştırma çabalarına
  
  katkıda bulunuyor. Zina yaptıkları iddia edilen Yahudi bir adamla Müslüman bir
  
  kadının idamlarını konu alan makalesinde, bu ağır cezanın toplumsal cinsiyet
  
  düzeninin ve dini hiyerarşinin korunmasına hizmet ettiğini gösteriyor. Dönemin
  
  vakanüvisleriyle başka tarihçileri karşılaştıran Baer, padişahın iktidarını
  
  güçlendirmek amacıyla tarihyazımını kullanarak ideal sultan imgesi çizdirme
  
  yönündeki çabalarının sonuçlarını gözler önüne seriyor.
  
  Hoşgörü ve ihtidanın tartışıldığı son bölümde Baer, hoşgörünün temelinde bir
  
  eşitsizlik olduğunu, Osmanlı'nın toplumsal cinsiyet, din ve sınıf farklarını bu
  
  eşitsizlik üzerinden yönettiğini savunuyor.
  
  Marc David Baer, London School of Economics and Political Science Uluslararası
  
  Tarih Bölümü'nde profesör.